Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan idam edilmelerinin 51.yıl dönümünde anılıyor. 1968 yılındaki 6.Filo protestolarının simgesi olan Deniz Gezmiş ve arkadaşları, Türkiye’nin idam tarihinde önemli yerleri bulunuyor. Özellikle idamdan önce babasına yazdığı son mektubuyla bilinen Gezmiş’in hayatı ve idam nedeni merak ediliyor. Peki Deniz Gezmiş kimdir, nereli? Suçu neydi, neden idam edildi? İşte Deniz Gezmiş hakkında merak edilenler…
Deniz Gezmiş Kimdir?
Deniz Gezmiş, 28 Şubat 1947 yılında Ankara’nın Ayaş ilçesinde dünyaya geldi. Annesi ilkokul öğretmeni Mukaddes Gezmiş, babası ise ilkokul müfettişi Cemil Gezmiş’tir. Baba tarafından Rizeli, anne tarafından Erzurumludur. Bora ve Hamdi adında iki kardeşi vardır.
Deniz Gezmiş’in Eğitimi
Deniz Gezmiş, ilkokul ve ortaokulu Sivas’ta okudu. İstanbul Haydarpaşa Lisesi’nden mezun olduktan sonra İstanbul Üniversitesi’nin hem fen hem de hukuk Fakültesi’ni kazandı. İlk başlarda ailesinin isteği üzerine fen fakültesine girdi. Ancak daha sonra kendi isteğiyle İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne geçiş yaptı.
Deniz Gezmiş’in Siyasi Yaşamı
Deniz Gezmiş, sol görüşle daha lise yıllarında tanıştı. 1965 senesinde Türkiye İşçi Partisi’nin Üsküdar ilçe başkanlığına üye oldu. 1966 yılında Ankara’dan İstanbul’a kadar yürüyen Çorum Belediyesi’nde çalışan temizlik işçilerinin Taksim Anıtı’na çelenk koymaları sırasında Türk-iş yöneticilerini protesto eden grubun içerinde yer aldı ve ilk defa gözaltına alındı.
Pek çok kez gözaltına alınan Gezmiş, 1968 yılında hukuk fakültesinde beraber öğrenim gördüğü arkadaşları ile birlikte Devrimci Hukukçular Derneği’ni kurdu. 7 Mart 1968 yılında Seyfi Öztürk’ü protesto ettiği için tutuklandı ve iki ay sonra serbest bırakıldı. 1968 yılında 6.Filo protestolarında yer aldı.
Milli Demokratik Devrim Görüşünün öğrenciler arasında yayılmasına önayak olan Gezmiş, 1968 yılında birçok arkadaşıyla Devrimci Öğrenciler Birliği’ni kurdu. Bu süre zarfında 2- 3 ay tutukluk süreci yaşayan Gezmiş, 1969 yılında hakkında tutuklama kararı çıkmasından ötürü Filistin’e kaçtı. Birkaç ay Filistin’de kaldıktan sonra üniversiteyi işgal etmesi sebebiyle okuldan atıldı. Tutuklanmasının ardından bir yıla yakın bir süre hapis yatan Gezmiş, serbest bırakıldıktan sonra Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan ile Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu’nu kurdu.
Deniz Gezmiş Neden İdam Edildi?
12 Mart 1971 darbesinden üç gün sonra Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan, Sivas’ın girişinde bekçinin ihbarıyla askerler tarafından bulundu. Çıkan çatışmada Aslan, yaralanırken Gezmiş kaçmayı başardı. Ancak 16 Mart 1971 yılında Sivas’ın Gemerek ilçesinde yakalandı ve tutuklandı.
Mahkemeye çıkan Deniz Gezmiş ve arkadaşları ‘THKO-1 Davası’nda TCK’nin 146. maddesini ihlal ettikleri gerekçesiyle 9 Ekim 1971’de 146/1 maddesi uyarınca idam cezasına çarptırıldı. Bu karar TBMM’ye getirildikten sonra dönemin CHP genel başkanı İsmet İnönü, cezanın müebbet hapse çevrilmesini önerdi. Meclis’te yapılan oylamada Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idamı 273 kabul oyu ile onaylandı. CHP’nin Anayasa Mahkemesi’ne itiraz etmesi sonucunda karar iptal edildi ve tekrar oylandı. Oy çokluğuyla Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idam edilmesine karar verildi.
Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan ile birlikte 6 Mayıs 1972 tarihinde gece 1.00-3.00 arası, Ulucanlar Cezaevi’nde asılarak idam edildi. İdamın ardından Deniz Gezmiş, Ankara’daki Karşıyaka Mezarlığı’na defnedildi.
